Via ‘De Boomgaard’ naar meer ruimte voor ‘leven zoals u wilt’

Meneer Weening (69) woont alleen en heeft behalve beginnende dementie meerdere gedragsproblemen. Zijn toestand is deze week opeens verslechterd en zijn familie kan vooral de agressie niet meer aan. Hij is aangemeld voor een inbewaringstelling (IBS), een gedwongen opname. ‘De Boomgaard’ van Sensire verwacht hem rond de middag. Tot de huisarts het team belt: meneer heeft de auto gepakt en is onvindbaar. De politie is naar hem op zoek.

De Boomgaard is een afdeling voor crisisopnamen - vergelijkbaar met de ouderenpsychiatrie – in een verpleeghuissetting. Een flexibel, toegewijd team stelt alles in het werk om de bewoners zo ver te stabiliseren dat ze weer de rust en ruimte ervaren die nodig is om ergens van te kunnen genieten. Bijvoorbeeld van contact met familieleden of van hun hobby. Iets dat hun leven weer wat kleur geeft.

Gericht observeren en behandelen

Verpleegkundige Adriaan Kleinhesselink komt net als enkele collega’s uit de ouderenpsychiatrie. Enthousiast vertelt hij hoe hij letterlijk samen met een cliënt naar De Boomgaard kwam. ‘Eigenlijk om te kijken of deze aanpak bij haar zou passen. Maar ook ikzelf bleef: de werkwijze van dit team trok me direct.’

Hij vervolgt: ‘Sinds de invoering van de Wet zorg en dwang neemt de geestelijke gezondheidszorg niet langer mensen met dementie op. In onze beide woningen samen bevinden zich momenteel dertien cliënten met dementie én gedragsproblematiek, vaak ook met nog andere problemen. Het gaat meestal om acute gedwongen opnamen. Mensen zijn tijdelijk bij ons. Met veel structuur en een gerichte observatie en behandeling kunnen zij na verloop van tijd naar een passende woonvorm. Dat kan een reguliere psychogeriatrische afdeling zijn. Of thuis. Die verhuizing begeleiden wij intensief.’

Ingrijpende start

Teamverpleegkundige Pamela Veldman: ‘Wij nemen 24/7 mensen op. Vooral die eerste dagen zijn vaak intensief en complex: mensen kunnen agressief zijn, de politie heeft de opname soms begeleid, familie en netwerk zijn geëmotioneerd… De nu nog voortvluchtige meneer is de komende nacht zeker van streek. Begrijpelijk. Hij raakt zijn auto kwijt en eigenlijk wordt zijn hele leven van hem afgepakt. We kunnen onmogelijk verwachten dat hij morgenochtend goed gehumeurd aan het ontbijt zit. Of dat hij open staat voor “leven zoals u wilt”. En binnen drie dagen volgt ook nog een rechtszitting op de afdeling zelf, waarbij behalve de arts en de verpleegkundigen ook meneer zelf aanwezig is. Ingrijpende ervaringen.’ 

Het zorgteam op De Boomgaard bestaat nog uit ongeveer dezelfde mensen die de afdeling in 2018 hebben opgezet. Pamela: ‘We leren samen van de mensen die we opnemen. Een betere teambuilding kun je niet hebben.’ Ze onderstreept dat er veel tijd en aandacht is voor het begeleiden van de familie, als die er is. ‘En de naasten spelen een grote rol bij de intake, om iemands levensgeschiedenis duidelijk te krijgen.’

Weer rustig samen koffie drinken

Wat bereikt De Boomgaard met deze aanpak, zijn er successen te melden? Pamela, bevlogen: ‘Jazeker, heel wat! Zo herinner ik me een meneer die bij opname erg agressief was. Zijn vrouw was door zijn ontremde gedrag thuis bang geworden voor hem, kwam de eerste tijd met trillende handen op bezoek. Na een paar maanden hier zagen we weer vertrouwen groeien: ze gingen gezellig samen een kopje koffie drinken op zijn slaapkamer. Ook samen wandelen kon weer, iets dat enorm bij hem paste.’

Zo ontstaat regelmatig weer ruimte voor ‘geluksmomentjes’, als iemand eenmaal voldoende gestabiliseerd is. Adriaan: ‘Zodra de scherpe kanten van de gedragsproblematiek af zijn, kom je bij de persoon die iemand is. Zij het met bepaalde beperkingen.’ Het team voetbalt en fietst veel met cliënten. ‘Zij zijn relatief jong, begin zeventig. Veel mannen, vaak sportief. Daarop proberen we aan te sluiten met activiteiten.’ Pamela zet een kanttekening: ‘Dat vitale karakter van veel van onze cliënten is ook vaak een uitdaging. Zij moeten hun energie en frustraties kwijt.’

Blijf maar even liggen

Respecteren wat iemand wil betekent ook iets voor het ritme op de afdeling. Want er zijn ochtend- en avondmensen, ook op De Boomgaard. ‘En nachtmensen’, lacht Adriaan. ‘We sluiten aan op iemands persoonlijke ritme. Als hij ’s morgens wat langer wil blijven liggen, kan dat.’ Pamela stelt: ‘We laten de tijd los. We nemen meer tijd, maar dat levert ons ook tijd op. Als je iemand tegen zijn zin uit bed haalt, heb je de rest van de dag een probleem.’

Ze sluit af: ‘Het is mooi als we erin slagen de gedragsproblematiek zodanig te verminderen dat iemand weer ruimte krijgt om te bedenken wat hij wil: familiecontact, goed slapen, een activiteit? Mensen krijgen meer grip krijgen op hun leven.’

Tekst: Linda van Ingen